برنج رکوردار استفاده از سم و کود در ایران
نشان تجارت - محصولات کشاورزی یکی پس از دیگری به ایران بازگردانده می‌شوند. برخی از کشور‌ها و کارشناسان دلیل این امر را استفاده از فلزات، سموم و کود‌های شیمایی غیرمجاز تلقی می‌کنند، اما مسئولان همچنان آن را یک «سوءتفاهم» می‌دانند. محصولاتی که حالا باعث نگرانی مردم از مصرف این محصولات در کشور شده است.
رقیه سکوتی فر، مدیر گروه صنایع تبدیلی محصولات باغی وزارت جهاد کشاورزی است که مشروح این گفتگو را در ادامه می‌خوانید.
*خانم دکتر! در حال حاضر چندین تن از محصولات کشاورزی که به کشور‌ها صادر شده بود به دلیل استفاده غیرمجاز از سموم و فلزات سنگین به کشور بازگرداننده شده‌اند. نظر شما در این باره چیست؟
این برگشت محصولات به لحاظ کاری به دو وزارتخانه یعنی وزارت جهاد کشاورزی و سازمان غذا و دارو مربوط می‌شود. در وزارت جهاد کشاورزی، سازمان (تات) متولی و مسئول این قضیه است که آیا ادعای آن کشور خریدار درست است یا خیر! من دیروز اظهاراتی را از یک مقام مسئول شنیدم که ما برای صادرات این محصولات نمونه‌برداری می‌کنیم و بعد به صادرکننده برگه تاییدیه را می‌دهیم. این اظهارات نشان می‌دهد که این محصولات مورد آزمایش قرار می‌گیرد، اما از آن طرف می‌بینیم متاسفانه محصولات ما برگشت خورده است. باید سازمان غذا و دارو در این خصوص پاسخگو باشد.
*این اتفاق فقط برای یک محصول یا یک کشور نیفتاده است. در حال حاضر چندین محصول از کشور‌های مختلف برگشت خورده‌اند. از سویی دیگر با توجه به اظهارات کارشناسان صنایع غذایی، این محصولات آلوده به سم و کود شیمیایی بیش از حد مجاز بوده‌اند!
فلزات سنگین و یا کود‌ها از عوامل خطرزا در گونه‌ها است. این بررسی باید بسیار دقیق‌تر صورت بگیرد. ایران متاسفانه جزپئ کشور‌هایی است که بیشترین استفاده را از سموم می‌کند. ما در مورد برنج هم چنین مشکلی را داریم. من خودم بار‌ها شنیدم که مقدار استفاده از سم برای محصولات کشاورزی بسیار بیشتر از حد مجاز بوده است. وقتی ما از سموم و کود‌های شیمیایی بیشتر از حد مجاز آن هم برای محصولات صادراتی استفاده می‌کنیم، خیلی واضح است که این محصولات برگشت زده می‌شوند.
طبیعتا کشور‌های دیگر محصولات خریداری شده را قرنطینه و مورد آزمایش قرار می‌دهند و اگر ببینند که با استانداردهای‌شان مطابقت ندارد، ازقبول و استفاده آن خودداری می‌کنند. تنها راه‌حل برای حل این مشکل این است که ما کشاورزان‌مان را آموزش دهیم هر باغ یا زمین کشاورزی طبق استاندارد‌های مورد قبول کشور‌ها سم‌پاشی شوند. الان همه دنیا در حال تولید محصولات سالم و ارگانیک هستند، ایران هم می‌تواند از این محصولات تولید کند فقط باید نظارت و شیوه‌های علمی‌مان تقویت شود.
*در حال حاضر یکسری نگرانی‌ها برای مردم به وجود آمده مبنی بر ناسالم بودن محصولاتی که در بازار وجود دارد!
بله و حق دارند. حتی من در جایی شنیدم که این محصولاتی که بازگرداننده شده‌اند، به نوعی وارد بازار مصرف مردم خودمان شود که این اتفاق واقعا نگران‌کننده است. این اتفاقات فقط نیاز به یک پایش دارد یعنی سم را که نمی‌توانیم از محصولات خارج کنیم یا باید این محصولات را دور بریزیم یا اینکه پارت به پارت مورد آزمایش قرار دهیم، چون امکان دارد برخی پارت‌ها سالم‌تر و قابل مصرف‌تر باشند.
همه این‌ها منوط به این قضیه است که ما مراکز و آزمایشگاه‌های تخصصی را بر پا کنیم. از طرف، چون امکانات آزمایشگاهی ما اصلا نمی‌تواند این همه محصول را مورد آزمایش قرار دهد، از آزمایشگاه‌های خصوصی و غیر دولتی هم کمک بگیریم. این تنها راهی است که وجود دارد. اگر ما بازار صادرات را از دست بدهیم، صادرات غیرنفتی ما دچار خسران غیرقابل جبران خواهد شد. ما باید از این اتفاق درس بگیریم و مراکز و آزمایشگاه‌ها را تقویت کنیم تا دیگر شاهد چنین اتفاقات و خسارت‌های به مراتب بزرگ‌تر نباشیم.
*شما در این باره با مسئولان صحبتی داشته‌اید؟
خیر؛ بنده مستقیما صحبتی نداشتم، اما طبق اظهارات خود مسئولان سازمان غذا و دارو که گفته بودند که ما این محصولات را مورد نظارت قرار داده بودیم، اما با توجه به عملکرد کشورای دیگر این اظهارات یک تناقص بسیار بزرگ است. باید مسئولان کشور ما با کشور‌های دیگر طی جلساتی استاندارد‌های مورد قبول یکدیگر را مورد بحث قرار دهند و با هم به کی نتیجه واحد برسند. باید پایش‌ها به شدت افزایش یابد.
این قضیه سم‌های غیرمجاز برای دیروز و امروز نیست؛ همین چند سال پیش بود که کشمش‌مان هم، چون دارای یکسری سموم خاص بود، برگشت خورد و حالا باتوجه به ردیابی‌هایی که صورت گرفت مشخص شد که این کشمش در کارخانه‌ای در زنجان تولید می‌شد این یعنی سیستم ردیابی که متاسفانه در کشور ما بسیار بسیار در وضعیت بدی قرار دارد.
*مگر می‌شود یک نهاد مسئول بگوید که ما نظارت‌های خاص خودمان را انجام دادیم، اما باز هم شاهد چنین اتفاقاتی باشیم؟ قطعا اگر این نظارت صورت گرفته بود، در حال حاضر همه محصولات ما برگشت نخورده بود!
محصولات کشاروزی ما می‌تواند به دو صورت تحت نظارت قرار بگیرد، یکی محصولات خام است که آن هم به موارد دیگری تقسیم می‌شود و دیگری استاندارد فراورده‌های ماست که شامل همین محصولات کشاورزی هم می‌شود. اینکه یک مسئول بگوید ما خبر نداریم یا ما نظارت کردیم، اما اصلا قابل قبول نیست و چنین چیزی نمی‌تواند درست باشد. البته یک حدس دیگر وجود دارد و آن این است که محموله‌هایی که صادر شده است محموله‌هایی نبوده که باید صادر می‌شد یا ممکن است از یک پارت نمونه‌برداری شده باشد، اما در سایر پارت‌ها شاهد چنین نظارتی نبوده باشیم. این اتفاقات پیش آمده هشدار زنگ خطری برای محصولات صادراتی ما است.
